Pierwsza polska powieść dla dziewcząt powstała ponad dwieście lat temu – była to Pamiątka po dobrej matce, czyli ostatnie jej rady dla córki wydana w 1819 roku. Ten zbeletryzowany traktat pedagogiczny napisała Klementyna z Tańskich Hoffmanowa – córka Ignacego Tańskiego, jedna z pierwszych polskich pisarek dla dzieci, twórczyni pierwszego polskiego czasopisma dziecięcego pod tytułem „Rozrywki dla dzieci”, współtwórczyni i przewodnicząca Związku Dobroczynności Patriotycznej. Daleka od dążeń emancypacyjnych, propagowała jednak nowy wzorzec wychowawczy, domagała się bowiem kształcenia kobiet i przygotowania ich do życia praktycznego. Pisarka starała się także budzić uczucia patriotyczne przez odwoływanie się do tradycji narodowych, kładła duży nacisk na kultywowanie języka ojczystego, zwalczając wypieranie go w wychowaniu przez francuszczyznę. Po pomysły, często po zarys fabuły, sięgała do literatury europejskiej, przystosowując zapożyczenia do polskich warunków i nasycając je polskim kolorytem.*(1) W literaturze europejskiej bowiem powieść dla dziewcząt ma o wiele dłuższą i bogatszą tradycję. Genezy podgatunku, zwanego „powieścią dla dziewcząt”, „powieścią dla panien”, „powieścią dla dorastających panienek”, „powieścią z życia dziewcząt” lub „powieścią pensjonarską” doszukiwać się trzeba w dziejach romansu sentymentalnego wieku XVIII i w historii powieści nowożytnej.*(2) Z biegiem czasu powieść dla dziewcząt ewoluowała, przybierała nowe formy, próbowała odpowiadać na potrzeby młodych czytelniczek. Ale w pewnym momencie, mimo ogromnej popularności, jaką jeszcze w dwudziestoleciu międzywojennym cieszyła się...
Pogodny epikurejczyk w Zakopanem, czyli o Kornelu Makuszyńskim słów kilka
Życie słynnych ludzi opisuje się zwykle od chwili ich narodzin, byłoby tedy sprawą słuszną, by żywot Kornela Makuszyńskiego, którego należy zaliczyć do najwybitniejszych postaci naszego wieku, rozpocząć od owego dnia, kiedy ujrzał on światło słoneczne. Był to dzień szary, bardzo zwyczajny i niczym niewyróżniający się od pospólstwa dni, chociaż powinien zalśnić w kalendarzu, wybuchnąć jak wulkan i zakrwawić wielką łuną chmurne i przepaściste niebo historii. Tak się bowiem często działo w bardzo dawnych czasach, że kiedy na świat przychodził ktoś taki, co miał zaważyć na jego losach – jakiś potężny król, wspaniały geniusz czy też potwór, co miał rozlać morze krwi – dziwne w naturze działy się rzeczy: ziemia trzęsła się jakby w wielkiej trwodze, padały góry, jakby chciały czołem uderzyć o struchlałe padoły, morze występowało z brzegów, lwy ryczały na pustyni, wybuchały pożary, a wszystkimi ludźmi wstrząsał tajemniczy dreszcz. Nic podobnego – ku powszechnemu zdumieniu – nie stało się w owej chwili, kiedy*(1) Kornel Makuszyński zjawił się na świecie. Góry zadrżały w posadach dopiero parę dekad później, kiedy już jako dorosły człowiek, pisarz zajechał po raz pierwszy do Zakopanego.
